สมุนไพรครอบฟันสี : ยาเบาหวาน ยาไต ยาแก้เจ็บคอ
ครอบฟันสี มีชื่อที่หมอยาพื้นบ้านปราจีนบุรีนิยมเรียกกันว่า "หมากก้นจ้ำ" เป็นสมุนไพรใช้สำหรับคุมระดับน้ำตาลในเลือด ที่เขาเรียกหมากก้นจ้ำนั้น เกิดจากการที่เด็กๆ รุ่นพ่อหมอเหล่านั้นชอบเอาผลของหมากก้นจ้ำเอามาต่อกัน เนื่องจากผลมีลักษณะกลมเป็นกลีบๆ จึงเอาก้นมันมาจ้ำต่อกันได้พอดี และจากลักษณะของผลที่เป็นกลีบๆ คล้ายฟันที่ใช้สีข้าว จึงเรียกกันอีกชื่อว่า ครอบฟันสี หรือบางคนก็เรียก มะก่องข้าว มะอุบข้าว กระติ๊บข้าว ก็มี เพราะลักษณะผลเหมือนกระติบข้าวเหนียวด้วย ส่วนคนโคราชจะเรียกครอบฟันสีว่า โพะเพะ เนื่องจากเด็กสมัยก่อนจะเอาใบมาเล่น โดยทำมือเป็นวงกลมเอาใบของครอบฟันสีวางลงแล้วใช้มือตบ ใบจะแตกดังโพะนอกจากชื่อที่ได้กล่าวมายังมีหมอยาบางท่านเรียกว่า ครอบจักรวาล เพราะสมุนไพรต้นนี้มีสรรพคุณทางยาครอบจักรวาลนั่นเอง ชื่อที่แปลกไปสักหน่อยคือ พรมชาติ เป็นชื่อเรียกครอบฟันสีในแถบภาคกลางบางพื้นที่โดยมีความหมายว่ารักษาได้สารพัดโรคเช่นกัน
ครอบฟันสี...ยาดีของผู้ป่วยเบาหวาน
เมื่อยี่สิบปีก่อนได้จัดเสวนาหมอยาพื้นบ้านจังหวัดปราจีนบุรี จึงได้รู้ว่าครอบฟันสีหรือที่พ่อหมอนิยมเรียก “ก้นจ้ำ” เป็นสมุนไพรที่คนป่วยเป็นโรคเบาหวานต้มกินเพื่อใช้คุมระดับน้ำตาลในเลือดโดยไม่ต้องไปโรงพยาบาล (ตอนนั้นยังไม่มีระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้า) หมอยาทุกคนจะรู้เหมือนๆ กันหมดถึงสรรพคุณนี้ของก้นจ้ำ มาสนใจเจ้าก้นจ้ำอีกครั้งเมื่อสองปีที่ผ่าน ก่อนครั้งที่ “คุณสมัย คูณสุข” ผู้นำกลุ่มสมุนไพรเกษตรอินทรีย์บ้านดงบัง เล่าให้ฟังว่า แกได้ให้คนในหมู่บ้านที่เป็นเบาหวานนำผลก้นจ้ำไปต้มน้ำกิน ทีละ ๘-๙ ผล ต่อน้ำประมาณ ๒ ลิตร แล้วมีผลทำให้น้ำตาลลดลงมากเกินไป จึงได้แนะนำให้กินลดลงเหลือ ๔-๕ ผลต่อน้ำประมาณ ๒ ลิตร ต้มดื่มต่างน้ำ พบว่าได้ผลดี ผู้ป่วยสามารถคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับปกติได้ ตอนนี้คุณสมัยจึงมีอาชีพเสริมคือการเก็บผลก้นจ้ำจำหน่ายด้วย
ความรู้เรื่องการใช้ครอบฟันสีนี้ได้รับการยืนยันอีกครั้งเมื่อได้มาจัดรายการวิทยุ ในรายการ “สุขภาพสู่เศรษฐกิจ” คลื่น A.M. ๘๑๙ ช่วงเวลาประมาณสี่ทุ่มครึ่งถึงห้าทุ่ม เป็นรายการสดที่ในช่วงท้ายของรายการจะเปิดสายให้ผู้ฟังทางบ้านโทรศัพท์เข้ามาสอบถาม ให้คำแนะนำ ให้ความรู้หรือแบ่งปันประสบการณ์กัน ซึ่งเริ่มจัดมาตั้งแต่ปลายปี ๒๕๔๘ ท่านผู้ฟังส่วนใหญ่เป็นคนชนบทและสูงอายุ มักจะมีความรู้เรื่องสมุนไพรมาแบ่งปันในรายการเสมอๆ ซึ่ง “คุณสมพงษ์ ยอดปรางค์” คนบ้านดอนถั่วแปบ ตำบลบ้านปรางค์ อำเภอคง จังหวัดนครราชสีมา ยืนยันว่า “นายสน ขุนชัย” คุณตาของท่านซึ่งเป็นหมอยาพื้นบ้านตำบลบ้านปรางค์ ซึ่งเสียชีวิตด้วยวัย ๙๐ ปี เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๐ ใช้ต้นครอบฟันสีทั้ง ๕ รักษาโรคเบาหวาน ไม่ใช้เฉพาะผลอย่างเดียว ทั้งยังยืนยันว่า นอกจากลดน้ำตาลแล้วคนที่เป็นแผลเปื่อยจากเบาหวานก็หายได้ และ “คุณแพง สีดวงมาลัย” ปัจจุบันอยู่ที่กรุงเทพฯ แต่มีบ้านเดิมอยู่ที่อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม คุณแพงมีพ่อเป็นหมอยาพื้นบ้านก็ได้ยืนยันมาเช่นเดียวกัน และยังมีท่านผู้ฟังอีกหลายท่านที่โทรศัพท์เข้ามายืนยันถึงสรรพคุณนี้กับทางรายการ
จากการค้นคว้าทางเอกสารพบว่า ในประเทศอินเดียก็ใช้ครอบฟันสีรักษาโรคเบาหวานเช่นกัน และปัจจุบันมีการศึกษาในสัตว์ทดลองพบว่า ครอบฟันสีมีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือดได้
ครอบฟันสี…ขับปัสสาวะ รักษาปัสสาวะลำบาก ปวดแสบปวดร้อนเวลาปัสสาวะ
สรรพคุณที่โด่งดังของครอบฟันสีที่รองมาจากเบาหวานคือ การใช้เป็นยาขับปัสสาวะ รักษาอาการปัสสาวะกะปริบกะปรอย รู้สึกปวดแสบปวดร้อนเวลาปัสสาวะ หรือที่ทางการแพทย์แผนใหม่จะเรียกโรคนี้ว่าการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะหรือ Urinary Tract Infection มีชื่อย่อๆ ว่ายูทีไอ (UTI) โรคนี้มักจะเป็นในผู้หญิง เมื่อตอนตัวเองป่วยด้วยโรคนี้ “คุณประวิง กลิ่นไกล” เจ้าหน้าที่มูลนิธิได้ต้มต้นครอบฟันสีทั้ง ๕ มาให้กิน โดยความรู้ในการใช้ครอบฟันสีกับอาการเหล่านี้ชาวบ้านส่วนใหญ่ที่อาศัยอยู่นอกเมืองในแถบปราจีนบุรีเมื่อยี่สิบปีก่อนจะรู้จักใช้กันดี แม้จะไม่ใช่หมอยาก็ตาม และเมื่อได้มาจัดรายการวิทยุ ก็ได้มีผู้ฟังหลายท่านได้โทรศัพท์เข้ามาบอกสรรพคุณของครอบฟันสีในการใช้เป็นยาขับปัสสาวะ บำรุงไต รวมทั้งหมอยาอีกหลายๆ ท่านที่ได้ไปสอบถามทุกท่านก็บอกตรงกันว่า รากของครอบฟันสีใช้ในสรรพคุณดังกล่าว ซึ่งจีนและอินเดียต่างก็ใช้ครอบฟันสีในการรักษาโรคและอาการดังกล่าวด้วยเช่นกัน งานวิจัยสมัยใหม่พบว่าครอบฟันสีมีฤทธิ์ในการขับปัสสาวะและต้านเชื้อแบคทีเรีย
ครอบฟันสี… แก้แผลพุพอง ปวดในกระดูก แก้ไข้
สรรพคุณเด่นอีกอย่างของครอบฟันสีคือการรักษาแผลพุพอง แผลเรื้อรัง แผลเบาหวาน ซึ่งทั้งคุณสมพงษ์ ยอดปรางค์และคุณพิทักษ์ ตีเหล็ก (เจ้าพนักงานเภสัชกรรมที่มีตาเป็นหมอยาพื้นบ้าน จังหวัดนครราชสีมา) ต่างยืนยันถึงสรรพคุณในการรักษาแผลเบาหวาน แผลพุพองของครอบฟันสี ซึ่งสรรพคุณนี้ในอินเดียก็ใช้เช่นกัน ปัจจุบันมีการศึกษาผลของครอบฟันสีกับการหายของแผลพบว่า ครอบฟันสีทำให้แผลหายเร็วขึ้นโดยทำให้คอลลาเจนมาเกาะที่แผลมากขึ้น มีการเรียงตัวและการเติบโตดีขึ้น คุณพิทักษ์ ตีเหล็กยังบอกว่า ครอบฟันสีใช้ต้มกินแก้อาการปวดในกระดูกและแก้ไข้ ซึ่งมีหมอยาบางท่านเคยพูดถึงสรรพคุณนี้ของครอบฟันสีไว้ด้วย และหมอยาบางท่านบอกว่าอาจใช้ต้มอาบ ประคบหรือพอกร่วมกับการต้มกินด้วยก็ได้ ทั้งยังสอดคล้องกับการใช้ในอินเดียซึ่งใช้ครอบฟันสีในการแก้ปวด แก้ไข้ด้วยเหมือนกัน ในการศึกษาสมัยใหม่พบว่าครอบฟันสีมีฤทธิ์แก้ปวด แก้อักเสบได้ในห้องทดลอง
ครอบฟันสี...แก้เจ็บคอ ต่อมทอลซิลอักเสบ
หมอยาจีนยังนิยมใช้ครอบฟันสีในการรักษาอาการหวัด เจ็บคอ ต่อมทอลซิลอักเสบ ไอ หลอดลมอักเสบ สรรพคุณเช่นนี้ “คุณพานี นิ่มนุ่ม”จาก อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย ลูกสาวแพทย์แผนไทย ซึ่งเป็นผู้ฟังรายการวิทยุได้ยืนยันอย่างเข้มแข็งว่าสามารถใช้ได้จริง โดยจะใช้รากของครอบฟันสีทุบๆ แล้วแช่น้ำส้มสายชูไว้ประมาณหนึ่งชั่วโมง จากนั้นใช้อมรักษาอาการดังกล่าว
เราหวังว่า ทุกท่านได้ประโยชน์ที่อ่านบทความนี้ตามพอสมควร
ขอความกรุณาคลิ๊กปุ่ม +1 , ปุ่ม Like ,ปุ่ม Tweet และ แสดงความเห็น ให้เราด้วยนะครับ เพือปรับปรุงบทความต่อๆไป ขอบคุณครับ
อ้างอิง : http://www.farmkaset.org/contents/default.aspx?content=00749